Thị trường xe máy Việt Nam: Ảm đạm đan xen xu hướng mới

Doanh số xe máy đang trong đà sụt giảm

Theo Hiệp hội Các nhà sản xuất xe máy Việt Nam (VAMM), doanh số bán xe của 5 đơn vị thành viên, gồm Honda, Piaggio, Suzuki, SYM và Yamaha trong quý đầu năm 2024 đạt 603.745 xe, giảm 4,88% so với cùng kỳ năm trước và giảm 11,5% so với quý trước đó.

Trong 5 đơn vị thành viên trên, chỉ có “ông lớn” Honda công bố doanh số bán hàng. Honda Việt Nam cho biết, trong tháng 3/2024 liên doanh này tiêu thụ tổng cộng 134.196 xe máy các loại, tăng 11,4% so với tháng trước. Qua đó, nâng tổng doanh số bán hàng cả năm tài chính 2024 (năm tài chính của Liên doanh này được tính từ tháng 4/2023 đến tháng 3/2024) lên 2.051.194 xe, giảm 12,2% so với năm tài chính trước.

Honda Việt Nam cũng cho hay, với doanh số bán hàng trên, trong năm tài chính 2024 Honda chiếm đến 82,5% thị phần xe máy Việt Nam (tính trong VAMM) và tăng 1,6% so với năm tài chính 2023. Dù vẫn duy trì vị thế dẫn đầu, nhưng Honda cũng ghi nhận sụt giảm trong doanh số bán hàng so với năm tài chính trước.

Tuy nhiên, so sánh số liệu trong 5 năm gần đây cho thấy, doanh số xe máy đang trong đà sụt giảm. Cụ thể, doanh số năm 2019 đạt 3,25 triệu xe, năm 2020 là 2,71 triệu xe, năm 2021 còn 2,49 triệu xe. Năm 2022, sau khi đại dịch COVID-19 được đẩy lùi, sau thời gian dài kìm hãm nhu cầu mua xe tăng mạnh trở lại, giúp thị trường cán mốc 3 triệu xe được bán ra. Tuy nhiên, đến năm 2023, doanh số xe máy tiếp tục giảm xuống 2,51 triệu xe (giảm 16,21% so với năm 2022).

Trước đó, đại diện VAMM đưa ra dự báo thị trường xe máy Việt Nam đã bước vào giai đoạn bão hòa và đang dịch chuyển từ dòng xe số sang sử dụng dòng xe tay ga. Hiện nay, dòng xe tay ga chiếm hơn 45% thị phần và sẽ là phân khúc tăng trưởng mạnh trong thời gian tới khi thu nhập bình quân đầu người tăng lên. Đặc biệt, khi thị trường trong nước bão hòa, các doanh nghiệp sẽ thúc đẩy việc xuất khẩu xe máy nguyên chiếc.

Báo cáo định kỳ của Honda Việt Nam cũng cho thấy, trong tháng 3 vừa qua, doanh nghiệp này đã xuất khẩu đạt đỉnh 57.692 xe máy nguyên chiếc sang nhiều thị trường khác nhau. Trong tháng 1 và tháng 2, Honda Việt Nam xuất khẩu xe máy nguyên chiếc đạt lần lượt 53.457 xe và 42.670 xe. Trước đó, trong năm 2023, sản lượng xe nguyên chiếc xuất khẩu của Honda Việt Nam chỉ đạt từ 15.000-35.000 xe/tháng. Honda Việt Nam cho biết, trong thời gian tới, xuất khẩu xe nguyên chiếc và phụ tùng sẽ tiếp tục là một trong những mảng kinh doanh trọng tâm của liên doanh này.

Định hình mới trong thị trường xe máy điện

Với số liệu trên có thể thấy, thị trường xe máy truyền thống ở Việt Nam đã bão hòa thì thị trường xe máy điện lại đang bước vào một giai đoạn phát triển tích cực.

Theo đánh giá của Motorcycles Data, VinFast, Pega và Yadea là ba thương hiệu hàng đầu về xe máy điện tại Việt Nam, và họ đang có những đóng góp quan trọng vào việc thúc đẩy xu hướng này. Trong quý IV/2023, VinFast đã bàn giao 24.309 xe máy điện cho khách hàng, tăng 48% so với cùng kỳ năm trước. Tổng cộng trong năm 2023, VinFast đã bán ra 72.469 xe máy điện, chiếm gần 3% tổng doanh số xe máy cả năm tại Việt Nam. Điều này cho thấy sự tiềm năng của thị trường xe máy điện Việt Nam.

Còn theo TikTok Việt Nam, xe máy điện VinFast còn là một trong những sản phẩm dẫn đầu tăng trưởng của nền tảng thương mại điện tử này. Điều này cho thấy sự đón nhận của người dùng Việt với xe máy điện là vô cùng lớn. Trung bình mỗi ngày, tại Việt Nam có khoảng 70.000 – 80.000 phiên livestream bán hàng trên các nền tảng mạng xã hội. Thông thường, các mặt hàng được livestream nhiều nhất là thời trang, mỹ phẩm, đồ gia dụng… Thế nhưng, việc một mặt hàng giá trị cao như xe máy điện xuất hiện trên nền tảng thương mại điện tử được coi là một “hiện tượng”.

Ngoài VinFast, hãng xe máy điện điện lớn nhất thế giới là Yadea đến từ Hong Kong (Trung Quốc) cũng coi Việt Nam là một thị trường quan trọng. Không tiết lộ về doanh số bán hàng và xuất khẩu, nhưng ông Liu Jia, Tổng giám đốc Công ty Kinh doanh Yadea khu vực châu Á – Thái Bình Dương cho biết, nằm trong kế hoạch triển khai lộ trình chuyển đổi phương tiện sử dụng điện, thị trường xe điện toàn cầu, Yadea đã đầu tư 100 triệu USD cho cơ sở sản xuất mới tại tỉnh Bắc Giang, quy mô gấp gần 5 lần nhà máy đầu tiên đi vào hoạt động năm 2019 ở cùng địa phương với năng suất sản xuất hơn 2 triệu xe/năm. Bên cạnh việc phục vụ thị trường trong nước, Yadea sẽ dành 30% sản lượng cho xuất khẩu đến các nước khác trong khu vực Đông Nam Á, gồm Philippines, Thái Lan, Malaysia và Lào.

Với tiềm năng của thị trường xe máy điện, các thương hiệu truyền thống như Honda, Yamaha, SYM, Piaggio và Suzuki cũng đang dần chuyển hướng đầu tư vào lĩnh vực này và đã ra mắt sản phẩm mới, nhưng mới ở mức thăm dò thị trường. Ngoài ra, ngoài thị trường còn có nhiều thương hiệu xe máy điện khác nhau do các doanh nghiệp tư nhân nhập khẩu về phân phối. Một số đại lý xe máy điện ở Hà Nội cho biết, tình hình kinh doanh khá ổn định và tệp khách hàng chủ yếu vẫn là học sinh và sinh viên.

Còn theo Vero đơn vị truyền thông và tư vấn xây dựng chiến lược cho thương hiệu tại ASEAN, Việt Nam là quốc gia có số lượng xe máy chiếm ưu thế trên đường phố, điều này đã thúc đẩy ngành công nghiệp xe máy điện không ngừng phát triển. Doanh số tiêu thụ xe máy điện tại Việt Nam đã tăng khoảng 30 – 35% trong những năm gần đây, đưa Việt Nam trở thành thị trường xe máy điện (lớn nhất khu vực ASEAN và lớn thứ 2 toàn cầu, chỉ sau Trung Quốc.

Trong một báo cáo từ motorcycledata.com cũng cho thấy, trước những tác động từ giá xăng dầu tăng cao và những vấn đề về môi trường đang ngày càng được người tiêu dùng quan tâm, doanh số tiêu thụ xe máy điện được dự đoán sẽ vượt qua xe máy xăng. Số liệu từ Vero cũng chỉ ra, tỷ lệ người dùng tìm kiếm về xe máy điện tăng trưởng hàng năm là 71% (số liệu thống kê từ tháng 1/2019 đến tháng 3/2023). Điều này cho thấy người tiêu dùng Việt Nam đang dần xem xe điện là phương tiện di chuyển thân thiện với môi trường…

Các chuyên gia trong ngành dự báo, thị trường xe máy điện sẽ ngày càng mở rộng và chiếm thị phần lớn hơn trong tương lai, đặc biệt là chiến lược giảm phát thải CO2 của Chính phủ trong lĩnh vực giao thông và sự sụt giảm của thị trường xe máy truyền thống đang tạo ra cơ hội hiếm có để phát triển xe máy điện tại Việt Nam. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức đặt ra, đặc biệt là sự chậm trễ trong việc chuyển đổi từ xe máy truyền thống sang xe điện ở những hãng xe sản xuất xe máy truyền thống chưa “nỡ” rời bỏ miếng bánh thị phần xe xăng truyền thống do đã đầu tư dây chuyền và công nghệ.