Tìm cách cải thiện thu nhập cho nhà khoa học

Video bà Nguyễn Thị Ngọc Diệp,  Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN)  chia sẻ:

Thu nhập của nhà khoa học vẫn thấp  

Năm 2013, các vấn đề về cải cách chính sách tiền lương theo Nghị quyết 27 cho các nhà khoa học đã được đăt ra. Sau 10 năm, tiền lương của nhà khoa học vẫn không cải thiện nhiều.

Thừa nhận những vướng mắc trong việc triển khai chính sách tiền lương cho các nhà khoa học, bà Nguyễn Thị Ngọc Diệp, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) cho biết: “Thực chất với các nhà khoa học đầu ngành, những người chủ trì khoa học công nghệ quốc gia được đề xuất thu nhập từ ngân sách nhà nước để triển khai các nhóm nghiên cứu mạnh. Tuy nhiên vẫn còn những vướng mắc trong triển khai chính sách này. Có nhiều nhiều nguyên nhân như: Ngân sách nhà nước còn hạn hẹp, chưa có quy định cụ thể hơn với các hoạt động nghiên cứu”.  

Thấy được những tồn tại này, bà Nguyễn Thị Ngọc Diệp thông tin, sắp tới khi sửa đổi Luật KH&CN sẽ bổ sung chính sách làm rõ thế nào là nhà khoa học, nhà khoa học đầu ngành để có ưu đãi tương ứng với các chức danh này”.  

Bà Nguyễn Thị Ngọc Diệp cũng nêu một thực tế là hiện nay, việc ứng dụng công nghệ trong sản xuất doanh nghiệp khá nhiều. Do đó, Bộ KH&CN sẽ làm rõ hơn các chức danh công nghệ để thể hiện được sự quan tâm của Nhà nước. Đồng thời, bổ sung những quy định để có sự chung tay của các Bộ, ngành trong việc đào tạo nhân lực KH&CN, để nâng cao chất lượng và năng lực các nhà khoa học trẻ cũng như các nhà khoa học tài năng.  

Còn bà Phạm Thị Vân Anh, Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ, cho biết thực hiện luật KHCN, từ năm 2013, Bộ KH&CN phối hợp một số bộ, ngành xây dựng và ban hành theo thẩm quyền, hoặc trình Chính phủ ban hành một số chính sách liên quan tới việc nâng cao đời sống của nhà khoa học. Trong đó, có một số chính sách đặc thù ưu đãi đối với nhóm nhà khoa học chất lượng cao như nhà khoa học đầu ngành, nhà khoa học được giao chủ trì nhiệm vụ cấp quốc gia đặc biệt quan trọng, nhà khoa học trẻ tài năng.

Tuy nhiên Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ cũng thừa nhận, chính sách dành cho cá nhân hoạt động KH&CN còn rất khiêm tốn. Trong đó, có vấn đề tiền lương và thu nhập đối với người làm khoa học thì thực sự là chưa tương xứng với những cống hiến, đóng góp của lực lượng này với sự phát triển KH&CN và phát triển kinh tế – xã hội.

Phát huy cơ chế tự chủ

Bà Phạm Thị Vân Anh, Vụ trưởng Vụ tổ chức cán bộ, Bộ KH&CN nêu một thực tế là năm 2021, Chính phủ đã ban hành Nghị định 60/2021/NĐ-CP quy định cơ chế tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập. Mặc dù ban hành chính sách mới nhưng việc triển khai nghị định này lại khiến thực hiện chính sách ưu đãi nhà khoa học đã có một số điểm không còn thuận lợi như trước.

Bà Vân Anh nêu ví dụ, trước đây, các tổ chức KH&CN có thể chi trả lương cho nhà khoa học mức cao nhất là gấp 3 lần lương nhưng hiện nay mức này đã bị giới hạn. Mặt khác, KH&CN là lĩnh vực sự nghiệp, để xây dựng bảng lương riêng khác với các lĩnh vực khác là một khó khăn. 

Video bà Phạm Thị Vân Anh chia sẻ:

Dự kiến, năm 2024, Nghị quyết 27 về về cải cách tiền lương được triển khai. Do đó, việc chi trả tiền lương theo vị trí việc làm.

Bà Vân Anh cho biết, lúc này sẽ có cơ chế để thực hiện việc chi trả tiền lương xứng đáng với vị trí, với đóng góp của từng nhà khoa học.

Bộ KH&CN được Quốc hội và Chính phủ giao chủ trì xây dựng Nghị định về cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm mang tính đặc thù, phù hợp với tổ chức KH&CN công lập. Dự kiến những nội dung sửa đổi, bổ sung đó sẽ giao cho thủ trưởng tổ chức KH&CN quyền được tự chủ một cách toàn diện. Không phải như Nghị định 60 hiện nay là dựa trên cơ sở là tự chủ tài chính. Tự chủ toàn diện có một quyền hết sức quan trọng trong công tác nhân sự. Nghĩa là tự chủ trong tuyển chọn, chi trả lương. Như thế là giải pháp góp phần cải thiện cho những nhà khoa học đóng góp xứng đáng. 

Bà Vân Anh cũng dẫn chứng: Trong thời gian gần đây, Bộ KH&CN, Bộ Tài chính được ban hành như Thông tư 102 ngày 8/5 hướng dẫn thực hiện nội dung chuyên môn phục vụ công tác xây dựng dự toán phục vụ nhiệm vụ KH&CN có sử dụng ngân sách nhà nước. Thông tư 03 của Bộ Tài chính quy định về dự toán quản lý và sử dụng quyết toán ngân sách nhà nước thực hiện nhiệm vụ KH&CN. Trong các Thông tư này các định mức chi trả có cái cải thiện.

Trước đó, ngày 2/10, tại Hội nghị lấy ý kiến của trí thức KH&CN trước Kỳ họp thứ 6 của Quốc hội khóa XV, Theo TS. Nguyễn Quân, nguyên Bộ trưởng Bộ KH&CN nêu, nếu các trí thức, nhà khoa học không được tự chủ, không được tự quyết làm việc gì, sử dụng kinh phí ngân sách như thế nào, tuyển dụng, hợp tác ra sao thì các chính sách trọng dụng nhân tài, trí thức sẽ không phát huy được hiệu quả.