Vì sao TikTok liên tục đối mặt sức ép bị cấm tại Mỹ?

Ngày 13/3, dự luật về TikTok được Hạ viện Mỹ thông qua với 352 phiếu thuận và 65 phiếu chống. Dự luật yêu cầu ByteDance, công ty mẹ của TikTok, thoái vốn khỏi ứng dụng này trong vòng 6 tháng, nếu không sẽ đối mặt với lệnh cấm tại Mỹ. Dự luật sẽ được chuyển lên Thượng viện để xem xét và Tổng thống Joe Biden sẽ ký phê chuẩn. Dù chưa có dấu hiệu Thượng viện sẽ ủng hộ, theo AFP, đây là dự luật hiếm hoi nhận được sự đồng thuận từ lưỡng đảng trong Quốc hội Mỹ.

Thời gian qua, nhiều nghị sĩ đảng Cộng hòa tỏ ra quyết liệt trong việc đề xuất cấm TikTok. Hạ nghị sĩ Mike Gallagher và Raja Krishnamoorthi giải thích ứng dụng thuộc quyền sở hữu của một công ty Trung Quốc nên có thể bị lợi dụng để “gây ảnh hưởng đến dư luận, khai thác dữ liệu người dùng, từ đó theo dõi người Mỹ”.

Cả hai cũng mô tả TikTok là “phần mềm độc hại do Trung Quốc kiểm soát”. Tuy nhiên, thay vì cấm hoàn toàn, họ muốn loại bỏ sự kiểm soát của Trung Quốc đối với ứng dụng.

Một số nghị sĩ khác cũng đánh giá lệnh cấm sẽ ảnh hưởng đến quyền tự do ngôn luận của người dùng. Do đó, họ đề xuất trao cho chính quyền liên bang nhiều quyền lực hơn nhằm kiểm soát các ứng dụng từ nước ngoài, không chỉ nhắm mục tiêu cụ thể đến TikTok.

Dự luật được thông qua ngày 13/3 yêu cầu ByteDance thoái vốn khỏi ứng dụng. “Thoái vốn” có thể có nghĩa bán ứng dụng cho một công ty Mỹ, dù định nghĩa cụ thể sẽ do Tổng thống Mỹ quyết định. Dự luật cũng tạo ra một quy trình để Tổng thống chỉ định các ứng dụng, mạng xã hội nhất định trong danh mục “nằm dưới sự kiểm soát của kẻ thù nước ngoài”, tức những ứng dụng khác không phải của Mỹ cũng có thể chịu số phận như TikTok.

Nếu dự luật được phê duyệt và ByteDance từ chối thoái vốn TikTok, tất cả cửa hàng ứng dụng như App Store, Google Play và dịch vụ lưu trữ web có trụ sở tại Mỹ sẽ bị buộc ngừng cung cấp ứng dụng này tới công chúng.

Theo Washington Post, những ngày qua, các văn phòng thuộc Quốc hội Mỹ đang tràn ngập cuộc gọi từ người dùng nhằm phản đối dự luật. Phát ngôn viên của TikTok cho biết dự luật nếu được phê duyệt sẽ “tước bỏ quyền tự do ngôn luận theo Hiến pháp của 170 triệu người Mỹ, gây thiệt hại cho hàng triệu doanh nghiệp, làm mất đi khán giả của các nghệ sĩ và phá hủy sinh kế của người sáng tạo trên khắp đất nước này”.

Những người ủng hộ dự luật lại cho rằng “chiến dịch gây áp lực” nói trên càng cho thấy lệnh cấm là cần thiết. “Chiến thuật thao túng đại chúng của TikTok đã thể hiện đầy đủ thời gian qua, khi các tác nhân nước ngoài dùng ứng dụng này một cách liều lĩnh để thúc đẩy 170 triệu người dùng Mỹ gọi điện cho các thành viên Quốc hội và gây áp lực buộc họ bỏ phiếu chống lại dự luật”, Ryan Walker, Phó chủ tịch tổ chức Heritage Action for America, nói.

TikTok có thể ‘bán mình’ cho ai?

Theo Bloomberg, các mạng xã hội lớn của Mỹ không phải là doanh nghiệp tiềm năng trong việc mua lại TikTok. Thời gian qua, chính quyền Biden đã kiện Meta, Google và Amazon vì vi phạm luật chống độc quyền. Thực tế, các cơ quan chống độc quyền Mỹ cũng đang điều tra mối quan hệ của Microsoft với OpenAI.

Một số chuyên gia cũng có nhận định tương tự. “Các gã khổng lồ công nghệ có nguồn tài chính dồi dào có thể không muốn mua lại TikTok vì lo ngại cáo buộc độc quyền, trong khi những công ty nhỏ hơn lại thiếu nguồn lực để thâu tóm”, giáo sư Erik Gordon của Đại học Michigan nói với ABC News.

“Việc Google hay Meta tham gia mua TikTok là điều không nên. Nó sẽ khiến bộ phận chống độc quyền của Bộ Tư pháp Mỹ vô cùng bận rộn”, giáo sư Florian Ederer, chuyên gia về thị trường, chính sách công và luật tại Đại học Boston, nói.

Walmart và Oracle từng cân nhắc sáp nhập TikTok dưới thời chính quyền Trump nhưng không đi đến thỏa thuận cuối cùng. Năm 2020, Microsoft cũng có ý định mua TikTok nhưng thất bại. Brian Wieser, nhà sáng lập công ty tư vấn Madison & Wall, cho rằng Microsoft “có thể thử lại” nhưng sẽ phải tìm cách đối phó với sự phản đối từ Trung Quốc.

Còn theo giáo sư David King của Đại học bang Florida, Amazon là công ty tiềm năng vì hãng đang tìm cách tạo dấu ấn trong lĩnh vực quảng cáo kỹ thuật số.

Một số cá nhân có tiềm năng mua nền tảng, nhưng có thể rơi vào “cạm bẫy”, như những gì đã xảy ra khi Elon Musk mua Twitter/X. “Tôi không chắc ai sẽ cấp vốn cho Musk sau những gì đã xảy ra ở Twitter”, giáo sư Charles Whitehead của Đại học Cornell nói.

Trong khi đó, WSJ đưa tin Bobby Kotick, cựu CEO Activision Blizzard, được cho là đã mời CEO OpenAI Sam Altman và một số nhà đầu tư tham gia lập một nhóm đối tác để thâu tóm TikTok. Ông cho rằng OpenAI có thể sử dụng kho dữ liệu khổng lồ của TikTok để đào tạo các mô hình AI. OpenAI và Kotick hiện chưa đưa ra bình luận.

Các chuyên gia có chung nhận định quy trình mua bán sẽ không dễ dàng. “Việc giao dịch khá dễ, nhưng chính trị thì khó đoán”, giáo sư Gordon cho hay.

Bảo Lâm

• Nhiều người trẻ xóa TikTok
  
  
  
  
  
• Ông Biden nói sẽ ký dự luật có thể cấm TikTok nếu quốc hội thông qua
  
  
  
  
  
• Ông Trump: TikTok là mối đe dọa quốc gia nhưng không nên cấm